Tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trong độ tuổi từ 1 đến 5 tuổi. Bệnh thường do virus đường ruột gây ra, chủ yếu là Enterovirus 71 (EV71) hoặc Coxsackievirus A16. Mặc dù hầu hết các trường hợp tay chân miệng đều nhẹ và có thể điều trị tại nhà, nhưng trong một số tình huống, bệnh có thể diễn tiến nghiêm trọng và cần được đưa trẻ đến bệnh viện kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ giúp ba mẹ nhận biết khi nào cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để tránh các biến chứng nguy hiểm.
1. Nhận biết các triệu chứng của bệnh tay chân miệng
Trước khi xác định thời điểm cần đưa trẻ đi bệnh viện, ba mẹ cần hiểu rõ các biểu hiện thường gặp của tay chân miệng:
Sốt nhẹ hoặc sốt cao
Đau họng, biếng ăn, quấy khóc
Nổi ban dạng bóng nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, miệng, mông hoặc đầu gối
Lở loét miệng, khiến trẻ đau khi ăn hoặc uống
Chảy nước dãi nhiều (do trẻ đau và không muốn nuốt)
Mệt mỏi, lừ đừ
Những triệu chứng này thường kéo dài từ 5–7 ngày và có thể tự khỏi nếu trẻ được chăm sóc đúng cách tại nhà. Tuy nhiên, một số trường hợp bệnh có thể trở nặng và gây ra biến chứng nghiêm trọng như viêm não, viêm màng não, viêm cơ tim, phù phổi cấp...
2. Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện?
Ba mẹ nên theo dõi sát trẻ và đưa trẻ đi khám hoặc nhập viện ngay khi có các dấu hiệu sau:
a. Sốt cao liên tục không hạ
Trẻ sốt trên 38.5°C liên tục trong hơn 48 giờ, không đáp ứng với thuốc hạ sốt thông thường.
Sốt tái đi tái lại nhiều lần trong ngày.
Sốt cao có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh đang tiến triển nặng hoặc có biến chứng thần kinh.
b. Trẻ có dấu hiệu thần kinh
Giật mình chới với bất thường (khác với phản xạ giật mình sinh lý ở trẻ sơ sinh).
Ngủ gà, lơ mơ, khó đánh thức
Run tay chân, đi đứng loạng choạng, mất phối hợp.
Co giật, mất ý thức.
Đây là các dấu hiệu cảnh báo bệnh đã ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương – một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của tay chân miệng.
c. Thở bất thường
Trẻ thở nhanh, gấp gáp, khó thở, hoặc có hiện tượng rút lõm lồng ngực.
Da, môi hoặc đầu chi chuyển sang màu xanh tím, lạnh.
Các dấu hiệu này cho thấy bệnh có thể đã ảnh hưởng đến tim hoặc phổi – cần nhập viện ngay để được can thiệp kịp thời.
d. Mệt mỏi nhiều, bỏ bú, bỏ ăn hoàn toàn
Trẻ mệt lả, không chịu chơi, không ăn uống dù đã được hỗ trợ bằng nhiều cách.
Nôn ói liên tục, không giữ được thức ăn hoặc sữa.
Trẻ có dấu hiệu mất nước: khô môi, tiểu ít, mắt trũng, da nhăn.
Suy kiệt do không ăn uống và mất nước có thể khiến bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
e. Phát ban lan rộng, có dấu hiệu nhiễm trùng
Bóng nước bị vỡ ra, rỉ dịch mủ, có dấu hiệu nhiễm trùng như sưng tấy, đỏ da xung quanh, sốt cao.
Ban lan rộng nhanh chóng toàn thân.
Nhiễm trùng da có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết nếu không được điều trị đúng cách.
3. Những đối tượng trẻ dễ bị biến chứng nặng
Không phải tất cả trẻ mắc tay chân miệng đều cần nhập viện. Tuy nhiên, những nhóm trẻ dưới đây có nguy cơ cao và cần được theo dõi sát sao:
Trẻ dưới 3 tuổi, đặc biệt là dưới 6 tháng tuổi.
Trẻ có bệnh lý nền như tim bẩm sinh, hen suyễn, suy dinh dưỡng nặng.
Trẻ từng bị tay chân miệng nhưng tái phát sau vài tuần.
Trẻ sống trong khu vực có ổ dịch lớn hoặc có ca bệnh nặng.
4. Cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng tại nhà
Nếu trẻ không có các dấu hiệu trở nặng, ba mẹ có thể chăm sóc trẻ tại nhà như sau:
Cho trẻ nghỉ ngơi hoàn toàn, tránh đến nơi đông người.
Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sạch sẽ, đặc biệt là rửa tay thường xuyên.
Hạ sốt bằng paracetamol đúng liều, không dùng aspirin.
Cho trẻ uống nhiều nước, ăn thức ăn mềm, dễ nuốt, tránh món cay nóng hoặc cứng.
Theo dõi sát các dấu hiệu cảnh báo trong ít nhất 7 ngày kể từ khi phát bệnh.
Nếu bệnh không cải thiện sau 5–7 ngày hoặc xuất hiện các dấu hiệu bất thường như đã nêu trên, ba mẹ nên đưa trẻ đi khám ngay.
5. Phòng ngừa tay chân miệng như thế nào?
Phòng bệnh vẫn luôn là biện pháp hiệu quả và an toàn nhất. Dưới đây là các cách giúp giảm nguy cơ lây nhiễm tay chân miệng:
Rửa tay bằng xà phòng sau khi thay tã, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh.
Khử trùng đồ chơi, vật dụng cá nhân của trẻ thường xuyên.
Không cho trẻ dùng chung đồ dùng cá nhân như muỗng, ly, khăn lau...
Theo dõi thông báo từ cơ sở giáo dục, tránh cho trẻ đến lớp khi đang có dịch.
Cách ly trẻ bệnh ít nhất 7–10 ngày, kể từ khi khởi phát triệu chứng.
Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm dễ lây lan nhưng phần lớn có thể hồi phục mà không cần nhập viện. Tuy nhiên, việc nhận biết sớm các dấu hiệu chuyển nặng là vô cùng quan trọng để tránh biến chứng nguy hiểm cho trẻ. Ba mẹ nên theo dõi sát sao và không chủ quan khi trẻ có dấu hiệu bất thường.
Nếu có thắc mắc, muốn hỗ trợ, ba mẹ liên hệ Phòng khám chuyên khoa nhi Pharmakids hoặc qua số hotline: 0899 766 566 để được hỗ trợ.