Bệnh tay chân miệng là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi. Bệnh thường bùng phát thành dịch vào mùa hè – thu, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và sinh hoạt của trẻ. Dù được coi là bệnh lành tính trong đa số trường hợp, nhưng tay chân miệng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Trong đó, con đường lây truyền chính là yếu tố quan trọng khiến bệnh dễ dàng lan rộng trong cộng đồng. Bài viết dưới đây sẽ giúp phụ huynh hiểu rõ hơn về các con đường lây nhiễm bệnh tay chân miệng để chủ động phòng tránh cho trẻ.
1. Tổng quan về bệnh tay chân miệng
Tay chân miệng là bệnh do virus đường ruột (Enterovirus) gây ra, trong đó phổ biến nhất là virus Coxsackie A16 và Enterovirus 71 (EV71). Bệnh đặc trưng bởi các nốt ban, bóng nước xuất hiện ở miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông và đầu gối. Trẻ có thể kèm theo các triệu chứng như sốt nhẹ hoặc sốt cao, đau họng, biếng ăn, quấy khóc.
Phần lớn các trường hợp sẽ tự khỏi sau 7–10 ngày. Tuy nhiên, một số ít ca có thể diễn tiến nặng với biến chứng thần kinh, viêm não, viêm màng não hoặc viêm cơ tim, đe dọa tính mạng nếu không xử lý kịp thời.
2. Tại sao bệnh tay chân miệng lây lan nhanh ở trẻ?
Virus gây bệnh tay chân miệng tồn tại rất lâu trong môi trường, đặc biệt là trong phân, nước bọt, dịch bóng nước của trẻ nhiễm bệnh. Trẻ nhỏ lại chưa có ý thức giữ gìn vệ sinh cá nhân, thường xuyên tiếp xúc gần nhau tại nhà trẻ, lớp học, sân chơi. Do đó, khi có một trẻ bị bệnh, virus rất dễ phát tán và lây lan nhanh chóng sang những trẻ khác.
3. Các con đường lây truyền bệnh tay chân miệng
3.1. Lây qua đường miệng – phân
Đây là con đường chủ yếu và nguy hiểm nhất của bệnh tay chân miệng. Virus tồn tại trong phân của trẻ nhiễm bệnh có thể theo tay dơ lây lan sang đồ vật, thức ăn, nước uống, hoặc truyền trực tiếp sang miệng trẻ khác khi trẻ ngậm tay, ngậm đồ chơi.
Trẻ em thường chưa có thói quen rửa tay sau khi đi vệ sinh hoặc trước khi ăn. Do đó, nếu người lớn không vệ sinh tay sạch khi thay tã hoặc chăm sóc trẻ bệnh, virus có thể truyền sang trẻ lành.
3.2. Lây qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết
Dịch tiết từ nước bọt, dịch mũi, dịch bóng nước của trẻ bệnh cũng chứa virus. Khi trẻ ho, hắt hơi, nói chuyện gần hoặc có hành động như ôm hôn nhau, virus có thể truyền từ trẻ bệnh sang trẻ khác.
Ngoài ra, việc chạm tay vào các bóng nước bị vỡ rồi đưa tay lên mặt, miệng cũng là một hình thức lây nhiễm virus.
3.3. Lây qua đồ vật trung gian
Đồ chơi, ly uống nước, khăn lau mặt, dụng cụ học tập, tay nắm cửa… đều có thể trở thành nguồn phát tán virus nếu bị trẻ nhiễm bệnh chạm vào. Trẻ lành khi tiếp xúc các vật dụng này rồi đưa tay lên miệng, mắt, mũi sẽ dễ bị lây bệnh.
Đây là lý do vì sao bệnh tay chân miệng thường bùng phát mạnh trong môi trường tập thể như nhà trẻ, trường mẫu giáo, nơi trẻ có nhiều hoạt động chung và dùng chung đồ vật.
3.4. Lây từ người chăm sóc
Người lớn, đặc biệt là phụ huynh hoặc giáo viên, có thể vô tình mang virus từ trẻ bệnh sang trẻ khác thông qua tay chưa được vệ sinh sạch, quần áo dính dịch tiết hoặc các hành động gần gũi như cho ăn, lau mặt...
Dù người lớn thường không có triệu chứng hoặc chỉ bị nhẹ khi nhiễm virus, nhưng vẫn có thể đóng vai trò trung gian truyền bệnh.
4. Những yếu tố làm tăng nguy cơ lây nhiễm
Môi trường đông người, chật chội, không thoáng khí.
Vệ sinh cá nhân kém, không rửa tay thường xuyên.
Dùng chung đồ vật cá nhân giữa các trẻ.
Trẻ có sức đề kháng yếu, đang bị bệnh khác.
Không cách ly kịp thời trẻ đã mắc bệnh.
5. Cách phòng tránh bệnh tay chân miệng cho trẻ
Để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm, phụ huynh và nhà trường cần thực hiện các biện pháp sau:
Rửa tay thường xuyên
Dạy trẻ rửa tay đúng cách bằng xà phòng, nhất là sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn.
Người chăm sóc cũng cần rửa tay sau khi thay tã, lau mũi, miệng cho trẻ.
Vệ sinh đồ chơi và vật dụng
Làm sạch, khử trùng đồ chơi, tay nắm cửa, sàn nhà, bàn ghế bằng dung dịch sát khuẩn.
Tuyệt đối không để trẻ dùng chung khăn mặt, chén, muỗng…
Cách ly trẻ bệnh
Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu nghi ngờ tay chân miệng, cần cho nghỉ học ngay và đưa đi khám.
Tránh cho trẻ tiếp xúc với người khác trong ít nhất 7 ngày.
Theo dõi sức khỏe
Quan sát kỹ dấu hiệu ở trẻ như sốt, mệt mỏi, phát ban, bóng nước… để phát hiện sớm bệnh.
Nếu trẻ có biểu hiện nặng (sốt cao, ngủ li bì, giật mình, thở nhanh…), cần đưa đến bệnh viện gấp.
Bệnh tay chân miệng ở trẻ là mối lo ngại thường trực của các bậc phụ huynh trong mùa dịch. Hiểu rõ các con đường lây truyền của bệnh là bước đầu quan trọng giúp phòng tránh hiệu quả. Việc thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, cách ly kịp thời sẽ giúp giảm nguy cơ bùng phát dịch trong cộng đồng. Hãy cùng chung tay bảo vệ sức khỏe cho con trẻ bằng hành động thiết thực mỗi ngày! Nếu có thắc mắc, muốn hỗ trợ, ba mẹ liên hệ Phòng khám chuyên khoa nhi Pharmakids hoặc qua số hotline: 0899 766 566 để được hỗ trợ.